DISTORTION OF VALUES IN NOVEL MAHŞER BY PEYAMİ SAFA

Türk toplumunun sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik düzeyde yaşadığı bunalımlı buhranlı dönemleri, romanlarında realist bir tavırla ele alan Peyami Safa, Cumhuriyet dönemi yazarları arasında yer alır. Romanlarında bilhassa, 1923’ten sonra toplumsal yapıda meydana gelen değişimleri dönüşümleri bütünüyle idrak edememiş dönem insanını; çatışmaları, çelişkileri ikilemleri üzerinden yansıtır. Mahşer, Safa’nın bu boyutta yazdığı eserlerinden biridir. Safa; Mahşer romanında kimliksizleşme, yabancılaşma yozlaşmanın yol açtığı bozulmayı/yok oluşu, insanı toplumu merkeze alarak aktarır. Ahlaki, sosyal kültürel boyuttaki değerlere; çağın nesneleşen/metalaşan yapısı nedeniyle yüz çeviren insan/toplum, Mahşer’in izleksel bakımdan temel çerçevesini oluşturur. Kimi zaman eleştirel kimi ironik perspektiften dönemin hâkim ruhu/ağırlıklı değeri üzerine dikkatimizi çeken savaşı fırsata harp zenginlerini, konformist bakış açısını, şahsi fayda yarara dayalı zihniyeti, Mahşer’de tüm boyutlarıyla Böylesine tereddileşmiş zihniyetin karşısına erdem, hayâ, haysiyet milli kimlik gibi değerlerin toplamı olarak sunulan başkişi Nihat’ı çıkararak idealize ettiği insana gönderme yapar. Yazarın sözcüsü konuşan Nihat, mevcut düzeni eleştirerek değerler dünyasında yaşanan mahşere, sembolik Salt maddesel kazanca yaşama biçimi kuran insanların, yapıyı ne denli içten çürüttüklerine tanıklık eden zamana intibak edemeyen neslinin bunalımını kendi şahsında Bu çalışmada, romanı referans alınarak manevi değerleri tahrip maddecilik gerçeğini sapkın şekilde ön plana çıkaran açısının insan toplum üzerindeki etkileri alınacaktır.